Duku heeft tranen in zijn ogen bij het zien van het hoge gras en de verlaten gebouwen die vroeger zijn huis waren. Voordat de oorlog in Zuid-Soedan in februari 2017 uitbrak, was Kajo Keji een bloeiende gemeenschap. Hij zou het MAF-vliegtuig uitstappen met tassen vol koekjes en snoep voor de kinderen die zich op de landingsbaan verdrongen. Tegenwoordig zijn er slechts een handvol kinderen die naar het vliegtuig kijken.
Op verzoeningsmissie
Hij staat hier op de landingsbaan om in het dorp een vrede- en verzoeningscursus te volgen. Deze wordt gegeven door de Nederlandse Corina de Waal en Zuid-Soedanese Thomas Titus. Corina en haar man Bastiaan zijn voor bijna tien jaar uitgezonden geweest voor MAF in Zuid-Soedan. Ook Thomas Titus werkt voor MAF. Beide trainers worden door het land gevlogen om vrede- en verzoeningscursussen te geven met als doel de boodschap van Gods ware vrede te verspreiden. De cursus is volledig gebaseerd op de Bijbel en tijdens de cursusdagen onderzoeken de deelnemers onder leiding van Corina en Titus wat Gods vergeving en vrede voor hen betekent. Door middel van dramastukjes worden bepaalde aspecten nog eens op een andere manier belicht. Een werkwijze die goed aansluit bij de verhalende cultuur van Zuid-Soedan.
Loslaten
Corina draagt een rugzak met zware stenen erin. De stenen staan beeld voor een reeks turbulente emoties die mensen kunnen ervaren als zij worstelen met vergeving. Met het voorbeeld wordt uitgelegd dat God deze zware lasten wil omruilen voor een lichte last. Een voor een haalt Corina stenen van woede, haat, bitterheid en pijn uit de rugzak totdat haar tas leeg is. Daarvoor terug krijgt ze papieren met liefde, vreugde, hoop en vrede. “De boodschap van het voorbeeld is makkelijk te begrijpen omdat het heel direct is”, legt Duku uit. “De mensen hier kunnen het gewicht van de stenen die Corina draagt bijna letterlijk voelen. Ze begrijpen hoe het is om zo’n last te dragen. Als je ze dan aan God geeft en verlost bent van het gewicht, is het alsof je eindelijk vrij bent.”
Diefstal en moord
Een van de deelnemers deelt met Duku een verhaal over de last die hij draagt. Het verhaal begint met een misdaad en eindigt met een onopgeloste tragedie die op hem drukt als de stenen in Corina’s tas. De man was op een avond op weg naar een bruiloft, toen hij onderweg een bekende tegenkwam. De ontmoeting gaf hem een onaangenaam gevoel en toen hij later op de avond terugkeerde, ontdekte hij dat er in zijn huis was ingebroken en dat al zijn vee verdwenen was. De dierensporen leidden in de richting van het huis van de man aan de weg. Lokale jongeren gingen achter de dieven aan en haalden hen in. Er ontstond een gevecht en een van de jongens kwam op tragische wijze om het leven. Vanaf die dag begon de familie van de vermoorde jongen hem te beschuldigen dat hij de oorzaak van de dood van hun zoon was”, vertelt Duku. “Als het alleen de dieren waren geweest, dan zou hij nu in orde zijn, maar een jongen verloor zijn leven en er ontstond een diepe kloof tussen de families. Toen ik hem vroeg hoe hij zich voelde na de training, zei hij dat hij wenste dat de familie aanwezig was geweest, omdat ze hem dan misschien hadden vergeven.” Duku probeerde hem gerust te stellen: “Je hebt vandaag de eerste stap gezet door de persoon te vergeven die je dieren heeft gestolen. Nu moet je voor het gezin bidden, dat God ingrijpt en hen helpt jou te vergeven. Vertrouw erop dat God een weg zal banen.”
Hetzelfde lot
In groepen praten mensen over de dingen die ze door de lange jaren van oorlog zijn kwijtgeraakt. Hoofden zijn gebogen over vellen papier die de gedachten van mensen vastleggen. Er zijn veel overeenkomsten tussen de verschillende groepen. Conflict heeft levens, familieleden, eigendommen, kansen en hoop gestolen. Ze hebben dezelfde vragen en voelen dezelfde bitterheid jegens God. Waarom ik? Waarom mijn familie? Waar was God?
Vergiffenis
De deelnemers nemen even de tijd om na te denken voordat ze op papier schrijven wat ze aan God willen geven. Pijn, verdriet, schuld. Bij een houten kruis knielen ze een moment in gebed, voordat ze hun opgevouwen papieren in een mand afstaan. Aan het einde van de dag worden de vellen buiten in brand gestoken terwijl de deelnemers in een cirkel eromheen staan. Terwijl de vlammen doven, komen de mensen één voor één naar voren om bloemen op de uitgebrande as te leggen – zolang totdat je alleen nog maar bloemen kunt zien.
“Er is een woord voor vergeving, maar dat was ik lang vergeten.”
Hoop vieren
De deelnemers, afkomstig uit verschillende soms vijandige stammen, verzamelen zich voor de laatste sessie van de cursus die als de troonkamer van God (gerelateerd aan het boek Openbaring) beschreven wordt. Een voor een komen de verschillende stammen in het midden van de cirkel staan. De andere deelnemers spreken dingen uit die de specifieke stam uniek en mooi maken: “het zijn goede zakenmensen” en “ze zingen mooie liederen”. Vervolgens wordt elke stamdans met elkaar gedanst. Mensen die elkaar eens vijandig tegenover stonden, houden nu elkaars handen vast en dansen samen. Iedereen wordt eraan herinnerd dat de stammen niet een bron zijn van conflict maar juist van eenheid in verscheidenheid, waarin iedereen geschapen is naar het beeld van God.
Verzoening in praktijk
Een bijzondere cursus gaat ten einde waarin Duku voor het eerst het idee heeft dat echte vrede mogelijk is, ook na de oorlog. Als vergeving en verzoening vanuit geloof en Godsbesef plaatsvinden, kan echte vrede zijn intrede nemen. Op de terugweg naar de landingsbaan ziet hij enkele soldaten op de weg. Duku herkent een van de soldaten die bekend staat om zware oorlogsmisdaden. Hij voelt het dwingende gevoel om alles wat hij de afgelopen dagen geleerd heeft in de praktijk te brengen. ‘In Christus is verzoening mogelijk, ook na de oorlog.’ Met een kloppend hart zet Duku een stap naar voren en geeft de soldaat zijn hand. Hij maakt hier en nu de keuze om te vergeven en zijn haat achter zich te laten…
